Γιουλα Κουγιά ... Καίνε και γυρίζουν στη μαμά τους....Η κ. Παπακώστα λέει ότι πίνει τον καφέ της και πάει στο θέατρο. Ας μου πει πού πήγε, να πάω και εγώ.

«Καλά, έχετε τελειώσει τον Ουγκώ, τον Ντοστογιέφσκι και σας λείπει μια Κουγιά;». Αυτό απαντά χαριτολογώντας, κάθε φορά που κάποιος,

 διαβάζοντας τα posts που ανεβάζει...
καθημερινά με θέμα κυρίως τη γειτονιά των Εξαρχείων, καθώς και άλλα ταπεινά αλλά άκρως ενδιαφέροντα περιστατικά της καθημερινότητας στο κέντρο της πόλης, της προτείνει να γράψει βιβλίο.

Κάτοικος Εξαρχείων εδώ και 37 χρόνια, η επιμελήτρια εκδόσεων Γιούλα Κουγιά έχει την «τύχη» να βρίσκεται καθημερινά «πρώτο τραπέζι» στα επεισόδια που λαμβάνουν χώρα ανάμεσα στους κουκουλοφόρους και στα ΜΑΤ στην περιοχή. 

Τον τελευταίο χρόνο θυμήθηκε και πάλι την ιδιότητα του δημοσιογράφου, την οποία ασκούσε παράλληλα με αυτήν της επιμελήτριας μέχρι πριν από μία δεκαετία «όταν κατέρρευσε το σύμπαν στον κλάδο μας». Αξιοποιώντας την τεχνολογία μεταδίδει πολλές φορές live τα μπάχαλα στα Εξάρχεια, ανεβάζει post με φωτογραφίες και περιγραφές.

Οταν της ζήτησα να συναντηθούμε, θεωρούσα αμφίβολο το να δεχθεί. Ετσι, η πρώτη μου ερώτηση το μεσημέρι που συναντηθήκαμε σε εστιατόριο των Εξαρχείων ήταν, πώς γίνεται να μη φοβάται. 

«Μα βέβαια φοβάμαι. Πώς όχι; Θα ήμουν ηλίθια. Ο φόβος υπάρχει στα Εξάρχεια, αλλά έχω διαλέξει φόβο. Δεν θέλω να ζω φοβισμένη πίσω από τις γρίλιες του σπιτιού μου και να βλέπω στην τηλεόραση αυτά που συμβαίνουν στην πόρτα μου. Προτιμώ να λέω αυτό που διαδραματίζεται και να το γράφω, με τον φόβο βέβαια ότι κάποιος θα μου πετάξει μια πέτρα ή μια βόμβα».

Η... Μονμάρτρη

Τι συμβαίνει λοιπόν στα Εξάρχεια; Είναι μια παρεξηγημένη Μονμάρτρη των Αθηνών; «Για όποιον δεν ξέρει τίποτα. Η κ. Παπακώστα λέει ότι πίνει τον καφέ της και πάει στο θέατρο. Ας μου πει πού πήγε, να πάω και εγώ. Μάλλον της διαφεύγει το γεγονός ότι στα Εξάρχεια δεν λειτουργεί πλέον καμία θεατρική σκηνή».

Εξηγεί ότι τα τελευταία χρόνια στην περιοχή η κατάσταση επιδεινώνεται διαρκώς, αφού τα επεισόδια έχουν γίνει καθημερινή υπόθεση. Αρκεί ένα ή δύο άτομα να ρίξουν πέτρες για να προκαλέσουν τα ΜΑΤ και ξεκινάει η φασαρία. «Συνήθως δεν είναι πάνω από δέκα. Εφηβοι και νέοι μέχρι 25 χρόνων που δεν μένουν εδώ, έρχονται για τη φάση και μετά πηγαίνουν στη μαμά τους. 

http://www.kathimerini.gr

Λένε “κάνουν πάλι φασαρία οι αναρχικοί”. Στην πραγματικότητα δεν είναι αναρχικοί, δεν έχουν ιδεολογία, αιτήματα να συμφωνήσεις ή να διαφωνήσεις, να συζητήσεις. Τα “Κίτρινα Γιλέκα”, για παράδειγμα, ζητούν συγκεκριμένα πράγματα. Αυτοί εδώ λένε “γαμώ την Ελλάδα σας”, “κωλοέλληνες” και τέτοια. Τελευταία φώναζαν και “σκατά στον τάφο του Κατσίφα”. Τους ρωτάς “τι θέλεις;” και σου απαντούν “φύγε από εδώ, εδώ είναι Εξάρχεια”. Δεν βγάζεις άκρη».

Τα επεισόδια που έχουν γίνει καθημερινά, οι φασαρίες, ο φόβος, έφεραν την ερήμωση στην άλλοτε ζωντανή γειτονιά. «Από την πολυκατοικία μου έχουν κλείσει τρία δικηγορικά γραφεία, δύο αρχιτεκτονικά και ένα οδοντιατρείο. Ποιος θα πάει να φτιάξει το δόντι του μέσα στα δακρυγόνα και στις μολότοφ; Και έχουν φύγει και πολλοί κάτοικοι που δεν μπορούσαν να ζήσουν σε αυτό το ιδιότυπο καθεστώς ομηρίας».

Αυτό που υπάρχει τώρα, εξηγεί η κ. Κουγιά, είναι ένα καθεστώς όπου δρουν ποινικοί. «Κάνουν κουμάντο οι μαφιόζοι, οι οποίοι όπως αποδεικνύεται ήταν και οι μόνοι που είχαν σχέδιο σε αυτή τη χώρα και κατάφεραν να το υλοποιήσουν. Ποιο ήταν αυτό το σχέδιο; Να παραμείνουν τα Εξάρχεια γκέτο, άβατο, να μην μπορεί να προσεγγίσει η αστυνομία, παρά μόνο τα ΜΑΤ όταν γίνονται επεισόδια, για να μπορούν έτσι να δρουν ανενόχλητοι, να πωλούν τα ναρκωτικά τους, τα λαθραία τσιγάρα, να κάνουν τις δουλειές τους».

Το κομβικό σημείο

Πότε ακριβώς η «επανάσταση» και η «ελευθερία» έγιναν ανομία και ασυδοσία; «Κομβικό σημείο ήταν τα χρόνια της κρίσης. Υπήρξε αγανάκτηση και θυμός, αλλά δεν έγινε καθόλου συζήτηση για το τι πραγματικά συνέβη. Και η κυβέρνηση έλεγε ότι είναι λογικό να γίνονται επεισόδια γιατί οι νέοι “κάπου πρέπει να εκτονωθούν”. 

Δεν κατάλαβε ή ίσως δεν ήθελε να καταλάβει ότι δεν πρόκειται για αγανακτισμένους νέους αλλά για νομιμοποίηση της ανομίας. Και βέβαια επικράτησε αυτός που νικάει πάντα όταν δεν υπάρχουν όρια και κανόνες: Αυτός που έχει μεγάλα συμφέροντα, “μαύρο” χρήμα και πωλεί παράνομα τσιγάρα, πρέζα, όπλα, κοπέλες».

Το σενάριο της εσκεμμένης απαξίωσης της περιοχής ώστε να πέσουν οι τιμές των ακινήτων και να έρθει ο μεγάλος επενδυτής που θα αγοράσει φθηνά, η κ. Κουγιά το χαρακτηρίζει ένα ακόμα μύθευμα. «Γενικώς μας αρέσει να καταναλώνουμε σενάρια. Ενας Κινέζος που θα μας αγοράσει, ένας Εβραίος που θέλει να μας πιει το αίμα.

 Πάντα εξυφαίνεται ένα υποχθόνιο και μυστηριώδες σχέδιο. Ακόμα και αν υπήρχε ένα τέτοιο σχέδιο, δεν θα είχε αποκαλυφθεί κάποια στιγμή; Πόσα χρόνια περιμένει κάποιος για να βγάλει χρήματα από τα Εξάρχεια»; Η συζήτηση διακόπτεται για λίγο από την κυρία του Salero που μας φέρνει δροσερό νερό, βλέποντας ότι η συζήτηση έχει ανάψει. 

Η κ. Κουγιά αστειεύεται ότι τυγχάνουμε ιδιαίτερης περιποίησης λόγω της συνέντευξης και τη ρωτά για την κόρη της που σπουδάζει στο εξωτερικό. «Τρώμε συχνά εδώ» διευκρινίζει μόλις εκείνη απομακρύνεται και επιστρέφει στο θέμα μας. «Δεν πωλούνται σπίτια στα Εξάρχεια όπως παλιά, μόνο κάτι μικροανακαινίσεις γίνονται γιατί έχουμε και αναρχοτουρισμό». 

Μάλλον διακρίνοντας τη δυσπιστία στο ύφος μου επιμένει. «Τα δύο τελευταία χρόνια συχνά με σταματούν στον δρόμο και με ρωτούν πού είναι το μνημείο του Γρηγορόπουλου και ας είμαστε μόνο τριάντα μέτρα μακριά από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Και όταν νυχτώνει θέλουν να μάθουν πού γίνεται το νταβαντούρι με τις μολότοφ».

Το σενάριο της εσκεμμένης απαξίωσης της περιοχής ώστε να πέσουν οι τιμές των ακινήτων και να έρθει ο μεγάλος επενδυτής που θα αγοράσει φθηνά, η κ. Κουγιά το χαρακτηρίζει ένα ακόμα μύθευμα. «Γενικώς μας αρέσει να καταναλώνουμε σενάρια. Ενας Κινέζος που θα μας αγοράσει, ένας Εβραίος που θέλει να μας πιει το αίμα. Πάντα εξυφαίνεται ένα υποχθόνιο και μυστηριώδες σχέδιο. Ακόμα και αν υπήρχε ένα τέτοιο σχέδιο, δεν θα είχε αποκαλυφθεί κάποια στιγμή; Πόσα χρόνια περιμένει κάποιος για να βγάλει χρήματα από τα Εξάρχεια»; Η συζήτηση διακόπτεται για λίγο από την κυρία του Salero που μας φέρνει δροσερό νερό, βλέποντας ότι η συζήτηση έχει ανάψει. Η κ. Κουγιά αστειεύεται ότι τυγχάνουμε ιδιαίτερης περιποίησης λόγω της συνέντευξης και τη ρωτά για την κόρη της που σπουδάζει στο εξωτερικό. «Τρώμε συχνά εδώ» διευκρινίζει μόλις εκείνη απομακρύνεται και επιστρέφει στο θέμα μας. «Δεν πωλούνται σπίτια στα Εξάρχεια όπως παλιά, μόνο κάτι μικροανακαινίσεις γίνονται γιατί έχουμε και αναρχοτουρισμό». 

Μάλλον διακρίνοντας τη δυσπιστία στο ύφος μου επιμένει. «Τα δύο τελευταία χρόνια συχνά με σταματούν στον δρόμο και με ρωτούν πού είναι το μνημείο του Γρηγορόπουλου και ας είμαστε μόνο τριάντα μέτρα μακριά από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Και όταν νυχτώνει θέλουν να μάθουν πού γίνεται το νταβαντούρι με τις μολότοφ».

Δεν μπορεί να με διώξει ο κάθε κουκουλοφόρος ή η ανίκανη πολιτεία 

Γοητευμένη από τις ιστορίες για την ατμόσφαιρα της περιοχής, ως νέα φοιτήτρια το 1982 αποφάσισε να μείνει στα Εξάρχεια. «Ηταν αυτή η μποέμ φιλοσοφία, ο Ασιμος, η Γώγου, μια περιοχή που έβρισκες τα πάντα από μουσικές σκηνές, κινηματογράφους και θέατρα μέχρι τυπογραφεία και εκδοτικούς οίκους. Είχα λαχτάρα να μένω στο κέντρο της πόλης, να πηγαίνω παντού με τα πόδια».

Στη γειτονιά βρήκε και την πρώτη της δουλειά ως επιμελήτρια βιβλίων. «Οι δικοί μου δεν είχαν χρήματα να πληρώνουν για να κάνω βόλτες στα Εξάρχεια», λέει γελώντας. Η επιμέλεια βιβλίων θέλει συνέχεια να σπουδάζεις, είναι μια δουλειά δύσκολη και αχάριστη, λέει. «Εκατό πράγματα να έχεις διορθώσει και ένα να σου ξεφύγει, όλοι αυτό θα θυμούνται.

Είμαι τυχερή όμως. Πάντα μου άρεσαν τα γράμματα και η γλώσσα και να που κατάφερα να τα κάνω επάγγελμα». Παραμερίζοντας μια τούφα από τα μαλλιά της συμπληρώνει, «όχι ότι και οι εκδόσεις βιβλίων δεν έχουν προβλήματα. Βλέπεις όλοι οι Ελληνες θέλουν να γράφουν, αλλά δεν θέλουν να διαβάζουν».

Η συζήτηση επιστρέφει στη διάσημη περιοχή. Τα σημερινά Εξάρχεια είναι μια σκιά της περιοχής που ονειρεύτηκε και γνώρισε πριν από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες. Εχουν μείνει μόνο οι επέτειοι και τα μπάχαλα. «Εχουμε μια περίεργη σχέση με τις επετείους. Δεν θέλουμε να μάθουμε, να καταλάβουμε, να προχωρήσουμε. Προτιμάμε να μένουμε κλεισμένοι στις παιδικές μας φαντασιώσεις, όπου είμαστε πάντα γενναίοι και νικητές. Ο εμφύλιος έχει τελειώσει και η μεταπολίτευση έχει τελειώσει, αλλά εμείς ακόμα εκεί· να βαθαίνουν το μίσος και ο διχασμός. Μας αρέσει να πορευόμαστε με δανεικούς καημούς. Τα γενεαλογικά μας τραύματα όμως μας σπρώχνουν προς τα πίσω», λέει.

Ξαφνικά σταματά σαν να θυμήθηκε κάτι: «Λοιπόν, έκανα λάθος. Υπάρχει ένα πανό στην πλατεία Εξαρχείων τις τελευταίες ημέρες. Λέει “όχι στο Μετρό”. Γιατί; Για να μην έρθει ο καπιταλισμός, να μη γίνει mall». Γελά συγκαταβατικά. «Εχω βαρεθεί τις φιέστες με μια ψαροκασέλα, δύο καφάσια μπίρα και ένα κατωσέντονο για να προβάλουμε μια ταινία για τη Νικαράγουα. Αυτό είναι επανάσταση; Πρέπει κάτι να είναι χαμηλής αισθητικής για να είναι εναλλακτικό; Ελεος».

Από το βλέμμα της έχει χαθεί η νοσταλγία. «Αυτό που τότε μπορούσα να απολαύσω, τώρα δεν υπάρχει» λέει κοφτά, οργισμένα.

Σκέφτεστε να φύγετε, ρωτάω. «Είναι αργά να φύγω εγώ. Εχω εδώ τους φίλους μου, τις αναμνήσεις μου, ανθρώπους που μπήκαν και βγήκαν από τη ζωή μου και άλλους που έφυγαν για πάντα. Δεν μπορεί να με διώξει ο κάθε κουκουλοφόρος γιατί έτσι γουστάρει ή η ανίκανη πολιτεία, απέναντι στην οποία, μάλιστα, εγώ είμαι απολύτως συνεπής. Γιατί; Ετσι είναι ο χαρακτήρας μου». 

Καταγράφω τα γεγονότα

«Μιλώντας για τα Εξάρχεια δεν κάνω πολιτική, δεν λέω άποψη, καταγράφω τα γεγονότα. Με ενοχλούν και η μολότοφ και το δακρυγόνο. Από πού ξεκινάει ο καθένας και για ποιο λόγο το κάνει δεν με νοιάζει. Εμένα με ενδιαφέρει να μην εισπνέω δηλητηριώδη αέρια που απαγορεύονται σε κατοικημένη περιοχή. Δεν ξέρω ποιος δίνει τις εντολές και γιατί τις δίνει. Με ενδιαφέρει ως κάτοικος να μπορώ να κινηθώ με ασφάλεια, να μπορεί να έρθει ένας φίλος μου να πιούμε ένα ποτήρι κρασί και ο ανιψιός μου να διασχίζει κάθε πρωί με ασφάλεια την πλατεία για να πάει στο σχολείο του. Ο αγώνας για να βγεις από την πόρτα σου και να καλύψεις βασικές ανάγκες είναι καθημερινός: Δεν υπάρχουν συγκοινωνίες, δεν υπάρχουν τράπεζες, ΑΤΜ, δεν μπορεί να έρθει η Πυροσβεστική και δεν έρχεται το περιπολικό», περιγράφει η κ. Κουγιά.

H συνάντηση

Βρεθήκαμε στο Salero, το εξαιρετικά φιλόξενο εστιατόριο των Εξαρχείων, το οποίο κατά καιρούς έχει βρεθεί στο στόχαστρο των μπαχαλάκηδων. Εφθασα νωρίτερα, οπότε ήπια καφέ. Φάγαμε σαλάτα ρόκα με πλιγούρι, η κ. Κουγιά προτίμησε σολομό σχάρας και εγώ θράψαλο. Ηπιαμε δύο ποτήρια λευκό κρασί. Ο λογαριασμός ήταν 51,10 ευρώ. Καθώς έπρεπε το κασετόφωνο να γράφει τη συνομιλία μας, δυστυχώς δεν μπορέσαμε να καθίσουμε στην όμορφη και φιλόξενη εσωτερική αυλή του εστιατορίου όπου ακουγόταν δυνατά μουσική. Η εξυπηρέτηση ήταν άψογη.