Σύκα: Υπερτροφή που λάτρευαν οι αρχαίοι Έλληνες

Από άλλα παρόμοια φρούτα, τα σύκα έχουν την υψηλότερη συγκέντρωση μετάλλων, και τη δεύτερη μεγαλύτερη συγκέντρωση ασβεστίου μετά τα πορτοκάλια.

Το πιο αγαπητό φρούτο στους αρχαίους προγόνους μας ήταν το σύκο. ...Ήταν σχεδόν αντικείμενο λατρείας και γι αυτό οι αναφορές σε αυτό από ποιητές και συγγραφείς της εποχής δεν ήταν λίγες. Το σύκο της Αττικής θεωρείτο εξαιρετικής ποιότητας και νοστιμιάς, 

τόσο, που υπήρχε η αντίληψη ότι δεν θα έπρεπε να εξάγεται σε άλλες περιοχές αλλά να το απολαμβάνουν μόνο οι Αθηναίοι. Υπάρχουν αναφορές σε πολλές ποικιλίες σύκων όπως τα χελιδώνια, τα αγριόσυκα, οι φιβαλέοι, οι οπωροβασιλίδες, τα ασπρόσυκα γνωστά ως ‘λευκερίνεα’ και τα ‘οξάλια’ με ξινή γεύση, τα βασιλικά σύκα.

Στην Αχαΐα τα σύκα ωρίμαζαν τον χειμώνα και τα έλεγαν ‘κοδώνια’, ενώ στην Κέα υπήρχαν συκιές που καρποφορούσαν τρείς φορές τον χρόνο και λεγόντουσαν ‘τρίφορες’.

Η αγάπη των αρχαίων Ελλήνων για τα σύκα ήταν τέτοια που είχαν δημιουργήσει αρκετά τοπωνύμια (μερικά διατηρούνται μέχρι σήμερα) με το όνομα του φρούτου αυτού.

Αν και θεωρείται φρούτο, το σύκο είναι στην πραγματικότητα ένα λουλούδι ανεστραμμένο στον εαυτό του. Οι σπόροι του είναι ο πραγματικός καρπός μέσα στα σύκα. Είναι τα μόνα φρούτα που πρέπει να ωριμάσουν πλήρως και να ημιαποξηραθούν πάνω στο δέντρο. Φύονται από περιοχές της Ασιατικής Τουρκίας μέχρι τη νότια Ινδία, και απλώνονται σε όλες τις χώρες της Μεσογείου. 

Σήμερα, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Τουρκία και οι ΗΠΑ είναι οι κύριες παραγωγικές χώρες αποξηραμένων συκών. Οι Ισπανοί έφεραν τα σύκα στην Αμερική στις αρχές του 16ου αιώνα. Το σύκο της Σμύρνης εισήχθη από την Τουρκία στην Καλιφόρνια το 1882. Η Καλιφόρνια παράγει το 100% των ξηρών σύκων που καλλιεργούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα δέντρα των σύκων έχουν τεράστια μακροζωία, κάποια από αυτά εξακολουθούν να παράγουν καρπούς 100 χρόνια αργότερα.

Ποιες ποικιλίες σύκων υπάρχουν;

Καλλιεργούμενα σύκα

Υπάρχουν τέσσερις ποικιλίες καλλιεργούμενων σύκων:

Τα πορτοκαλί χρώματος Calimyrna

Τα σκούρα πορφυρά Mission

Τα μικρά αλλά πλούσια σε ζάχαρη Adriatic

Τα μοναδικά λευκά-κεχριμπαρένια Kadota

Οι δύο πρώτες ποικιλίες αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα της εμπορικής παραγωγής. Δύσκολα βρίσκουμε στην αγορά σύκα με την ονομασία της ποικιλίας τους. Συνήθως χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με το χρώμα τους. Έτσι υπάρχουν άσπρα, μαύρα και κόκκινα.

Αποξηραμένα σύκα

Τα αποξηραμένα σύκα είναι διαθέσιμα σε πολλές μορφές:

Ολόκληρα για αυτούσια κατανάλωση

Συμπυκνωμένα

Με τη μορφή πάστας, σκόνης, συμπυκνώματος ή σε κύβους για βιομηχανική χρήση

Στα ξηρά σύκα προστίθεται σορβικό κάλιο για να ανατρέψει την αλκοολική ζύμωση και την ανάπτυξη μούχλας. Τα ξηρά σύκα επεξεργάζονται σε τέτοιο βαθμό, ώστε να περιέχουν υγρασία από 14-20% έως 30%. Συγκριτικά με άλλα αποξηραμένα φρούτα, όπως βερίκοκα ή μήλα, για να σταθεροποιηθεί το χρώμα τους προστίθενται χαμηλά επίπεδα διοξειδίου του θείου.

Τα σύκα δεν έχουν λιπαρά, ούτε χοληστερόλη καθώς και νάτριο. Αντιθέτως, περιλαμβάνουν πολύ κάλιο, το οποίο μπορεί να αντισταθμίσει το νάτριο που καταναλώνουμε από τα επεξεργασμένα τρόφιμα και να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η υψηλή τους περιεκτικότητα σε κάλιο μπορεί να εξουδετερώνει την έκκριση ασβεστίου που προκαλείται από τις υψηλές ποσότητες αλατιού. Αυτό με τη σειρά του βοηθά στη διατήρηση του ασβεστίου στα οστά και μειώνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης.

Ασβέστιο

Από άλλα παρόμοια φρούτα, τα σύκα έχουν την υψηλότερη συγκέντρωση μετάλλων, και τη δεύτερη μεγαλύτερη συγκέντρωση ασβεστίου μετά τα πορτοκάλια. Μισή κούπα σύκα ισοδυναμεί με τόσο ασβέστιο όσο περιέχεται σε μισή κούπα γάλα. Ο Οργανισμός Άγριας Ζωής της Νέας Υόρκης, πρόσφατα διαπίστωσε ότι το υψηλό ποσοστό ασβεστίου που υπάρχει στα άγρια σύκα, τα κατατάσσει σε φρούτα-κλειδιά, πολύ καίρια για την επιβίωση άλλων φυτών και ζώων.

Φυτικές ίνες

Επιπλέον, έχουν τις περισσότερες φυτικές ίνες από τα συνηθισμένα φρούτα. Μια μερίδα προσφέρει το 20% των ημερήσιων αναγκών σε φυτικές ίνες, με περισσότερο από το 28% αυτών να είναι διαλυτές. Οι διαλυτές φυτικές ίνες έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στον έλεγχο της γλυκόζης του αίματος, στη μείωση της χοληστερόλης δεσμεύοντας την στο πεπτικό σύστημα και αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού.

Πρεβιοτικά

Επίσης, περιέχουν πρεβιοτικά, τα οποία βοηθούν στην υποστήριξη των προϋπαρχόντων καλών βακτηρίων στο έντερο, βελτιώνοντας την πεπτική ευεξία.Τα σύκα είτε σαν φρούτο είτε σαν σνακ είναι ιδανική επιλογή στη διατροφή ενηλίκων και παιδιών γιατί προσφέρουν φυτικές ίνες και είναι από τη φύση τους γλυκά. Τα σύκα έχουν χρησιμοποιηθεί σε θεραπείες δέρματος, στομαχόπονους αλλά και σε όσους επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα. Ακόμη, σε μελέτη με διαβητικά άτομα βρέθηκε ότι όταν στο πρωινό τους γεύμα προστέθηκε εκχύλισμα από φύλλα συκιάς ή τσάι από αυτά, πέτυχαν καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση και μπόρεσαν να μειώσουν τη δόση της ινσουλίνης.

Αντιοξειδωτικά συστατικά των σύκων

Η αντιοξειδωτική δράση των σύκων έγκειται εκτός από τις πανταχού παρούσες πολυφαινόλες, σε άλλες δύο ενώσεις, συγκεκριμένα τη βενζαλδεϋδη και τις κουμαρίνες.

Βενζαλδεϋδη

Η βενζαλδεϋδη έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς για τη θεραπεία ανθρώπινων καρκινωμάτων.

Κουμαρίνες

Οι κουμαρίνες είναι οι κύριες ενώσεις που απομονώνονται από το πτητικό εκχύλισμα των σύκων και έχουν χρησιμοποιηθεί πολύ για τη θεραπεία του προστάτη.

Πολυφαινόλες

Τέλος, όσον αφορά τις πολυφαινόλες και χρησιμοποιώντας την ποσότητα των 100γρ ως μέτρο σύγκρισης, τα σύκα περιέχουν το υψηλότερο ποσοστό αυτών συγκριτικά με τα πιο ευρέως καταναλισκόμενα φρούτα. Σε σύγκριση με τα σύκα, ακόμα και το κόκκινο κρασί ή το τσάι-τα οποία είναι πολύ γνωστά για τις πολυφαινόλες τους- έχουν χαμηλότερη συγκέντρωση σε αυτές. Μια μερίδα 40γρ περιέχει κατά μέσο όρο 444mg φαινολών, που είναι πολύ παραπάνω από τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα που αγγίζει τα 218mg.